Gebruik van kaarten om inzichten te verkrijgen
Inzichten worden vaak verkregen door het voeren van gesprekken. Een persoon vertelt een verhaal, de ander luistert, maakt opmerkingen of stelt vragen en hopelijk krijgt de verteller daardoor nieuwe inzichten. Meestal gebeurt dat ook. Soms denkt de verteller na het gesprek precies hetzelfde als hij altijd heeft gedacht. Nieuwe inzichten heeft hij niet gekregen. Datgene dat de verteller zegt, is tot dan toe altijd op dezelfde manier tot stand gebracht. Je kunt zeggen dat in de hersenen tot nu toe altijd hetzelfde pad is bewandeld.
Werking van de hersenen
De hersenen bestaan uit 2 delen die met elkaar zijn verbonden. De linkerhersenhelft is het gebied waar de meeste analytische en rationele processen plaatsvinden.
De rechterhersenhelft is verantwoordelijk voor creatieve gedachten en werkt associatief. Mensen gebruiken de ene hersenhelft vaker dan de andere. Analytische mensen lijken weinig met gevoel te doen en kunstenaars lijken niet rationeel te zijn.
Onderzoeken hebben aangetoond dat de effectiviteit flink kan verbeteren door beide hersenhelften te gebruiken.
Hoe ziet dat eruit, het gebruiken van beide hersenhelften? Je bent dan niet alleen bezig met wat logisch is, maar ook met wat mogelijk is. Niet alleen met woorden, maar ook met beelden. En daardoor kom je met veel meer mogelijke oplossingen. Denk bijvoorbeeld aan brainstormen.
Symbolen
Symbolen zijn erg krachtig omdat in een plaatje veel betekenissen zijn opgeslagen. Neem bijvoorbeeld dit symbool:
Ik ken de taal niet. Maar als ik dit bord zie zal ik in ieder geval vaart minderen. Ik zal ook heel goed kijken of ik die richting wel in mag rijden. Het rode van het bord zorgt dat ik gealarmeerd ben. De hoeken lijken erg op de hoeken van ons stopbord.
Dit is een voorbeeld van een symbool met een eenvoudige betekenis.
Nummers zijn symbolen met een krachtige betekenis. Denk aan het getal nul. Als iemand je vertelt dat je een nul bent, mag je daaruit concluderen dat hij je niet veel waard vindt. Maar als je een tien geeft, is het werkelijk toppie!
Andere, complexere symbolen, zijn archetypes. Archetypes zijn voorbeelden van 'stereotype' mensen. Er bestaat het archetype van de wijze, oude man. Of van de boze stiefmoeder. Of van de jonge dwaas die een fortuin verwerft. Allemaal beelden die in sprookjes en mythen zijn uitgewerkt.
De kracht van een archetype is dat achter het plaatje een uitgebreid verhaal hangt. Iets zorgt ervoor dat het verhaal volgens een vast stramien loopt.
Neem bijvoorbeeld de boze stiefmoeder. Natuurlijk zijn er uitzonderingen op de regel, maar stiefmoeders hebben het van nature niet makkelijk. Ze komen in de plaats van de echte moeder, die plotseling van het kind is heengegaan. Het kind was er waarschijnlijk niet klaar voor om afscheid te nemen van zijn moeder. Dan trouwt vader met een andere vrouw. De andere vrouw kiest voor haar man en krijgt er een kind bij. Het kind accepteert haar niet en de vrouw wil eigenlijk geen last van het kind hebben. Zo zie je hoe het archetype zichzelf waarmaakt.
Ieder mens kent symbolen en archetypes. Je ziet het plaatje of hoort het woord en meteen wordt er een wereld van associaties aangeboord. En er worden ook verbindingen gelegd die je misschien liever niet ziet...
Dingen die je liever niet wilt zien
Vaak worden we gehinderd in het verkrijgen van inzichten doordat we dingen liever niet van onszelf zien.
Een voorbeeld uit de praktijk: een cliënt vertelde eens over een situatie op haar werk. Zoals ze er over vertelde, klonk het allemaal heel redelijk en logisch. Er leek niet veel gevoel bij van pas te komen, en we kwamen er niet achter waarom de situatie zo belangrijk voor haar was. Ze trok een kaart en ik zag haar gezicht betrekken.
De kaart was de zegenwagen. Ik was benieuwd wat haar in de kaart zo raakte. Ze durfde het nauwelijks te zeggen en na enig aandringen fluisterde ze: ze zag een tegenstribbelende vrouw die werd ontvoerd.
En toen bleek dat de cliënt eigenlijk veel moeite had met de situatie omdat er dingen gebeurden waar ze het niet mee eens was. Verstandelijk gezien was de situatie nou ook weer niet zo erg. Ze vond van zichzelf dat ze zich niet moest aanstellen. Maar ondertussen voelde ze zich alsof ze niet meer bij zichzelf kon zijn en werd ontvoerd.
Wat was hier gebeurd?
Mijn cliënt kon uiterst verstandig over de situatie praten. Maar het liet haar niet los! En omdat ze hard ontkende dat ze er gevoelens bij had, was het natuurlijk onmogelijk om die gevoelens te ervaren.
Het zien van die kaart gaf haar het gevoel ontvoerd te worden en daardoor merkte ze hoe ze zich onder de situatie voelde.
We hebben verder gepraat over de situatie. Ze vond het fijn dat ze kon praten over de gevoelens die haar eigenlijk dwars zaten. En toen ze kon voelen waarom het belangrijk voor haar was, kwam ze zelf met de oplossing dat ze de situatie wilde uitpraten met de betreffende persoon. Nu ze haar gevoel serieus nam, kon ze aangeven waardoor ze zich terechtgesteld voelde.
Een tijd later bekeek ze de kaart weer. Ze kon zich niet voorstellen dat ze er een ontvoering in had gezien.
Nee, het was toch duidelijk een overwinnaar! Kijk maar, dat is iemand die heel succesvol is. Een veroordeelde ziet er toch niet zo prachtig gekleed uit?
Hier kun je meer lezen over schaduwen: het werken met datgene dat je liever niet wilt zien.
Resonantie
Een volgende keer dat je naar dezelfde kaart kijkt, kun je iets totaal anders zien dan de eerste keer. Het lijkt wel toveren... Ik gebruik liever niet het woord toveren. Ik geloof in resonantie. Resonantie is letterlijk dat iets mee gaat trillen. En wat is dat trillen? Dat is een waarschuwing dat iets belangrijk is, dat het je raakt. Dat wordt heel lijfelijk ervaren en als je alleen met je verstand werkt, zal je nooit resonantie ervaren. Daar is de ratio niet voor gebouwd.
Een voorbeeld van resonantie: je wilt heel trouw zijn, maar eigenlijk vind je een ander persoon heel aantrekkelijk. Je doet er alles aan om niet aan die persoon te denken. Dat lukt goed totdat je de persoon ziet, of een persoon ziet die er op lijkt, of de naam van die persoon hoort, of een naam die daarop lijkt. Er hoeft maar iets te gebeuren en je zit te trillen als een espenblad.
Dan krijg je een kaart te zien. Je bent zo erg bezig met het niet-denken aan die persoon, dat het eerste wat je ziet een verboden liefde is. En dat slaat natuurlijk helemaal niet op jou, dat ziet iedereen toch in die kaart!
De kaart maakt het je makkelijk om uit te spreken waar je mee zit, omdat het niet direct over jouw situatie lijkt te gaan.